هیچ چیز دنیا واضح نیست که با برنامه‌ریزی دقیق بتوانی قابل پیش بینی‌اش کنی، گاهی فقط باید دل بدهی به مِه و ادامه بدهی و الخیر فی ما وقع... تا متوجه بشوی که قدرت در جاده‌های مه‌آلود یک نفره است که بعد از یک مدت، برای تو مه‌آلود نمی‌ماند و تبدیل میشه به جاده منحصر به فرد تجلی تو...
پ.ن. برداشت آزاد از سمینار صوتی آشتی با سایه، سهیل رضایی
همه‌ی سال‌های درس خواندن، ما را با توهم شاگرد اول بودن یا آرزوی رسیدن به‌اش بزرگ می‌کنند، این که بین شاگرد اول و آخر تفاوتی هست، بین بیست و ۱۹.۷۵... سال‌ها بعد وقتی یک جامعه با کمال‌گرایی منفی و ocpd و هزار جور تله نقص و شرم و طردشدگی و رهاشدگی و "من به اندازه‌ی کافی خوب نیستم" تحویل گرفتیم، تازه می‌گردیم دنبال راه حل...
انگار وقتی سندروم شاگرد اول بودن داری، مهاجرت و زندگی در جایی خارج از دایره امن (حیطه‌ی چیرگی‌ها و مهارت‌ها) برای تو درست شده، درست شده که گاهی، جایی وسط میدان، وقتی بیم "بهترین نبودن" داری، ناچار و ناخودآگاه چنگ نزنی به اجتناب، حمله یا تسلیم. بلکه ماندن را بپذیری، با همه رنج‌هایش، با شجاعتِ آسیب پذیر بودن، حتی وقتی شاگرد آخر هستی یا قرار هست بشوی، چون با تجربه‌ی رنج‌هایی که "خیال" می‌کنی "آخر بودن" دارد، می‌بینی که تنها نیستی، نه به اندازه تنهاییِ همیشه بی‌نقص بودنِ شاگرد اول... آنجا ته کلاس، شانه‌ای هست برای گریه، دستی هست برای نوازش و امیدی هست برای ادامه. شاگرد آخرها تنها نیستند...
پ.ن. اگر اهل پادکست گوش کردن هستید، اپیزود ۲۵ پادکست bplus را از دست ندهید، مهره‌ی حیاتی!
در زبان ارتباط بدون خشونت (زبان زرافه، زبان زندگی، nvc، با کلید‌واژه مارشال روزنبرگ می‌توانید جستجو کنید) شناخت احساسات و نیاز پشت هر احساس شاه کلید ارتباطات است، اول احساس خودت، بعد دیگران.
حالا این که این زبان به جان بنشیند و به کار گرفته شود که بگذریم ولی در همان مرحله تشخیص احساس هم صدی نود همه می‌لنگیم :-| یعنی در کل سی تا احساس نام می‌بریم که فرقشان هم شفاف نیست حتی برای خودمان. برایم جالب است که کتاب‌های کودکان راهنمای خوبی هستند برای ما بزرگسالانی که در نشناختن احساسات فرقی با بچه‌ها نداریم، این که تغییرات فیزیکی مربوط به هر احساس رو یادداشت کنیم که مثلا در کدام بخش بیشتر حس کردیم؟ سر؟ گلو؟ سینه؟ دل؟ دست‌ها؟
مثلا برای من خشم بیشتر در سر و صورت حس می‌شود، مثل پسرک داستان خشم قلمبه، داغ شدن سر، خشک شدن دهان، سرخ شدن گونه‌ها...
برای شما چطور؟ نگرانی و تشویش و استرس فرق دارد؟ امید و شادی در یک جا احساس می‌شود؟
می‌گفت: هیچ می‌دونستی که هدف ما تو این دنیا رسیدن به شادی و خوشبختی نیست؟ این که اگه روی یافتن شادی سرمایه گذاری کنی زدی جاده خاکی :-|
گفتم: پس چیه؟
گفت: معنا! هدف زندگی بشر یافتن معنای زندگیه، که مسلما با رنج همراه است و هر رنجی به همراهش رشد هست و بلوغ، پس در هر رنجی نعمتی موجود است و بر هر نعمت شکری واجب!
"زیرا زندگی مشکلی نیست که باید حل شود، بلکه آزمایشی است که باید آن را زندگی کرد. کافی است برای معنایی عمیق‌تر و عمیق‌تر رنج کشید. چنین معنایی غنا می‌بخشد و پاداش خود است"-- کتاب مرداب روح، نوشته جیمز هالیس
نمی‌دونم چرا یاد آیه ۴ سوره بلد افتادم: "لقد خلقنا الانسان فی کبد" و ... هیچی دیگه، فقط اومدم بگم لطفا رنج‌های زندگی‌تون رو بغل کنید :)
دیروز به صابر می‌گفتم برای تاب آوری (resilience) چه کنم؟ گفت: شکست بخور، من راه‌های مختلفی رو امتحان کردم، آخرش به این نتیجه رسیدم که بهتره اجازه بدهم بچه های تیمم شکست بخورن...
گفتم: یعنی چی؟
گفت هیچی، برو شکست بخور، و با آغوش باز بپذیر :)
در همین راستا این استوری رو دیدم در صفحه اینستاگرام سهیل رضایی:
تا باختن را بلد نباشید، بردن شما پشیزی نمی‌ارزد، چون انتخاب‌هایتان بر اساس شکست نخوردن است، نه علاقه!
بگذارید باهاتون رو راست باشم :)
"هر چی بیشتر، بهتر" یا همه‌ی عبارات "...تر، بهتر" مشابه که در موقعیت‌های مختلف به کار می‌روند، فریبی بیش نیست:دی
یک باور بنیادین غلط از باورهای طرحواره معیارهای سختگیرانه* :)
مثال:
چقدر خانه را تمیز کنم؟ هر چی تمیزتر، بهتر!
چند ساعته این Task رو انجام بدهم؟ هر چی کمتر، بهتر!
امروز چند ساعت کتاب بخونم؟ هر چی بیشتر، بهتر!
نتیجه:
در حالت پیشرفته از اونجا که کمال (شما بخونید کلمه "تمیزتر، کمتر، بیشتر، ...") در ذهن شما تعریف نشده است، به اون بهتر نمی‌رسید :-( و دو حالت اتفاق می‌افتد:
الف) از اونجا که بسته به درجه کمال‌گرایی‌تون خیلی سخت و دیر از خودتون راضی می‌شوید، پس هنگام اتمام یک فعالیت یک جای چرخه زندگی‌تون** می‌لنگه، یعنی هفت ساعت خونه را برق می‌اندازید ولی تفریح نمی‌کنید یا با کودکتون بازی نمی‌کنید، در واقع دچار رشد بی‌قواره خواهید شد، مثل آدمی که فقط دست‌هایش دراز بشه یا فقط کله‌اش بزرگ بشه :دی یا خودتون رو به کشتن می‌دهید و همه کار‌ها را انجام می‌دهید ولی چرخ فیزیولوژیک ماشین*** بدنتون پنچر است، یعنی آن قدر خسته و فرسوده شدید که دیگه نمی‌کشید که بخواهید از این اوج تلاش لذت ببرید.
ب) دچار اهمال‌کاری خواهید شد، یعنی ذهنتون میگه: "اوه! باید خونه خیلی برق بیفته تا راضی بشم" و هی به ساعت نگاه می‌کنید و هی به خودتون و هی زمان‌هاتون رو خاکستری می‌کنید، ولی حتی بلند نمی‌شوید یک جای خونه را دستمال بکشید، چون به نظرتون حتی هفت ساعت برای برق انداختن خونه کافی نیست و کی میره این همه راه رو، پس چرا شروع کنم اصلا؟!
ٔپ) از اونجا که هی زمان‌هاتون را خاکستری کردید، منطقاْ به خودتون اجازه لذت بردن از زمان تفریح و استراحت را نمی‌دهید و همه زندگی کوفت آدم میشه، چه زمان کار، چه زمان تفریح :دی
راه درمان؟
باید به این عبارت توی ذهنتون حساس بشین :دی
۱- به افکارتون دقت کنید و مچ خودتون رو بگیرید!
۲- برای خودتون حد و مرز تعیین کنید و متعهدانه به مرزهاتون وفادار باشید. هر چی تمیزتر یعنی چی؟ یعنی هال جاروبرقی بشه، ظرف‌ها شسته، ... ؟ باید قشنگ تعریف کنید یعنی چی و برای انجامش زمان تعیین کنید، مثلاْ دو ساعت.
۳- به هیچ عنوان از زمان تعیین شده فراتر نروید! این دام اصلی است و هشدار می‌دهم که اگر توجه نکنید اهمال کاری در روزهای بعدی در انتظار شماست:دی یعنی اگر قرار هست امروز چهار ساعت کار کنید، گوش خودتون را بکشید از سر کار بلند بشوید! دقیقاْ سر چهار ساعت.
۴- به کم قانع باشید! چه اشکالی داره که فقط برسید مبل‌ها را تمیز کنید؟ چه اشکالی داره که فقط یک باگ خیلی کوچیک از برنامه را رفع کنید؟ چه اشکالی داره که فقط پنج خط کتاب بخونید؟
امضا: یک کارآموز رهایی از طرحواره معیارهای سخت گیرانه :)
* طرحواره یعنی مجموعه باورهای بنیادین مشابهی که در آدم‌های مختلف دیده شده و نتیجه‌اش اینه که رفتار بیرونی شما مصداق کمال‌گرایی منفی خواهد شد!
** برای ترسیم چرخه زندگی، یک دایره بکشید و آن را به ۸ قسمت مساوی تقسیم کنید، تو هر کدام از هشت قسمت این عبارات را بنویسید:
خانواده
کار
ازدواج (عشق/ رابطه عاطفی با همسر/فرزندان)
دوستان
تفریح
سلامتی
معنویت
رشد و پیشرفت فردی
حالا بسته به میزان انرژی‌ای که برای هر کدام می گذارید یک نقطه داخل هر قاچ بگذارید، از ۰ تا ۱۰ (۰ مرکز دایره و ۱۰ روی محیط)
در نهایت نقاط را به هم وصل کنید، آیا دایره شما تقریبا کامل هست؟ تبریک میگم! چرخ زندگی‌تون خوب می‌چرخه :)))
*** فرض کنید ماشین شما چهار چرخ داره، دو چرخ جلو احساس و افکار و دو چرخ عقب فیزیولوژیک (سلامتی و بدن) و هیجانات شماست. در معیارهای سختگیرانه هنگامی که با جدیت تمام همه کار‌ها را انجام می‌دهید حالتون خوبه و راضی هستید، ولی یکی از چرخ‌های عقب ماشین پنجر است، متاسفانه بدن شما دیگر یاری نمی‌کند :-|
ذهن آگاهی ترجمه‌ای است برای کلمه mindfulness، یک جورهایی به معنای توجه به حال یا حضور در لحظه :)
حالا انواع روش‌ها پیشنهاد می‌شود، از تنفس شکمی و توجه به دم و بازدم تا چک کردن حواس پنجگانه (الان چی می‌بینم؟ چی می‌شنوم؟ بوی چی میاد؟ ...)، یا راه رفتن و هماهنگی دم و بازدم با شماره گام‌ها، حتی حضور داشتن هنگام خوردن چیزی، مزه مزه کردن، خوب جویدن، به مزه‌اش فکر کردن انگار که بار اول است که میخواهی بچشی...
من اما چند وقتی است روش دیگری پیدا کرده‌ام برای جدایی از غوطه وری در گذشته و آینده و چسبیدن به حال، همان لحظه‌ای که هستم، همان دم، از همه روش‌ها کارآمدتر...
و آن چیزی نیست جز: با طمانینه نگاه کردن به لیلی :) به موهایش، به مژه‌های نازش، به لپش، چونه، به لبخندش، به چشم‌هایش...
تبارک الله... چه معجزه‌ای است انسان :)
این عبارت اولین بار تو یک پست اینستاگرامی مرتبط با آگاهی جنسی کودکان به چشمم خورد: مادر همه‌ی بچه‌ها :-) چه جالب!
درباره این بود که لپ بچه‌ی مردم رو نکشیم و یه جور خشونت مخفی است و همان طور که نگران بچه خودمون هستیم، اگه بچه بی‌پناهی رو دیدیم که گیر افتاده و نمی‌تواند از خودش دفاع کند، کمک کنیم، انگار که بچه خود ما باشد...
بعدتر اما در صفحه مادری که کودکش اوتیسم دارد به همین عبارت برخورد کردم، موقعی که هنگام یه برخورد معمولی بین پسرش و کودکی دیگر در پارک از مادر پسر عذرخواهی کرده و فرد مقابل با قیافه حق به جانب گفته که: خانوم برو بچه عقب افتاده ات رو جمع کن، معذرت نخواه :-( :-/ آیا اگر یک درصد خود را مادر یک کودک اوتیسم می‌دانست چنین برخوردی می‌کرد؟
حالا چند روز قبلتر که لیلی واکنش آلرژی داشت و آبریزش بینی و ... سر بردنش به کارگاه مادر و کودک به همین فکر می‌کردم، که اگر سرما خورده باشد چه؟ اگر مادر تارا، آدرین، ایلیا، رسا یا هانا باشم، دوست دارم که لیلی سرماخورده به کارگاه بیاید؟
خوب است خود را پدر/مادر همه‌ی بچه‌ها بدانیم :-)
اپیزود اول: مادر خوب
گفت: به نظرت مادر خوبی هستی؟
گفتم: نه!
گفت: چرا؟
گفتم: چون به اندازه کافی با دخترم بازی نمی کنم.
گفت: به اندازه کافی یعنی چقدر؟
گفتم: دوستان میگن روزی ۵ ساعت :-|
گفت: خب شما اصلا نمی خواد مادر خوبی باشی، با این معیارهای سختگیرانه ای که داری، همین که یه مادر معمولی باشی خوبه :) بعد هم از اون دوستات که میگن روزی ۵ ساعت دیگه سوال نپرس :دی
دروغ چرا، از وقتی که گفت مادر معمولی هم کافیه، کلاْ خیالم راحت شد، یک مادر معمولی بودن خیلی راحت تره :)
اپیزود دوم: سختگیر
گفت: ببین این برنامه روزانه ای که تو میگی تویش پر است از معیارهای سخت گیرانه، دیکتاتوری بایدها، همه چی باید این طوری باشه، باید اون طوری باشه، بذار یه داستان برایت بگم، یه روز یه شهری بود که یه حاکم سخت گیر داشت. این حاکم سخت گیر دم در شهر یه تخت گذاشته بود به اندازه قد خودش و شرط ورود هر نفری به شهر این بود که اول می خوابوندنش روی تخت، اگر قدش اندازه بود که هیچی، اگه کوتاه تر بود اون قدر می کشیدنش که پاره می شد و می رسید به قد تخت (می مرد قاعدتاْ) یا اگه بلندتر بود اون قدر از سر و تهش می زدند که اندازه تخت می شد (باز هم می مرد :-|)
پس یعنی چی؟ یعنی خیلی از لذت‌ها، ایده‌ها و افکار از دیکتاتوری بایدهای تو رد نمیشن تا بیان تو :-|
من و دیکتاتوری بایدهایم با هم رفیقیم دیگه بعد این همه سال :)
اپیزود سوم: جدی
گفتم: دلم برای کلاس خط و تذهیب و سنتورم تنگ شده، ولی همسرم میگه خدا خیرت بده، تو کارهای خودت هم تمام نمیشه، چطوری میخواهی خط و تذهیب و سنتور هم تویش جا بدهی؟
گفت: خب شما همه برنامه ات پر است از فعالیت های جدی، کار که جدیه، بچه داری که جدیه (و باور کن که اصلا کار لذت بخشی نیست و یک کار تمام وقت حسابیه) برای همین ذهنت دنبال راه فرار می گرده و به تذهیب و ساز و ... فکر می کنی، اونها برای تو فعالیت لذت بخش است، هر چقدر هم که برنامه ات پر باشه دوست داری اون ها رو انجام بدهی.
گفتم: آخه اون لذت بخش‌ها هم اولش تفریحی بود، بعدا تبدیل شده بودند به حرفه :-| مثلا میرفتم خوشنویسی درس می‌دادم یا تذهیب سفارشی روی خط مردم قبول می‌کردم :-|
گفت: خب شما خیلی جدی هستی، همه چی رو خیلی جدی می گیری :-| برای هفته بعد یک لیست مفصل از همه فعالیت هایی که به نظرت لذت‌بخش هست می نویسی و برنامه روزانه ات هم بیار تا ببینیم چرا نمیشه فعالیت‌های لذت بخش رو توی برنامه جا کرد، شاید تو خیلی به خودت سخت می‌گیری!
اپیزود چهارم: منتشره
گفتم: به نظرم برای هر چیزی خیلی نگران میشم، بیشتر از افراد معمولی و در خیلی از موارد.
گفت: یعنی می خواهی بگی نگرانی منتشره داری؟ (Generalized Anxiety Disorder)
گفتم: آره
گفت: خب یه کاری بکن یه جدول بکش و هر بار که نگران شدی توی ستون اول بنویس حوزه نگرانی چی بوده، ستون دوم موقعیتی که نگرانت کرده چی بوده، ستون سوم شدت نگرانی از ۰ تا ۱۰۰ و ستون چهارم چه رفتاری در برابرش از خودت نشون دادی! تا ببینیم که چقدر منتشره است :دی
من تقریبا پنج روز هست که این جدول رو پر کردم و فقط دو حوزه داره سلامتی و کار با درصد زیر ۴۰ :-| چرا فکر می کردم این قدر منتشره است؟!
پ.ن. این کمپین کوله پشتی مهر رو دیدین؟ کار ارزشمندیه :)
چندی است ذهنم درگیر این موضوع شده است که این همه دانش چرا به کارم نمی آید؟ یا بهتر است بگویم چه باید کرد که به کار آید؟ :دی
یعنی چه؟ بگذارید مثالی بزنم، من از سال ٩٣ به بعد، به طور جدی درگیر مباحث خودکاوی و توسعه مهارت های فردی بودم، کتاب ها خوانده ام، دوره های غیر حضوری گذرانده ام، کارگاه ها شرکت کرده ام و هنوز همچنان مشتاق و دچار، پس چرا در مواجه با یک مشکل می روم روی مود اتوماتیک و همان کاری را می کنم که وقتی ده سالم بود می کردم؟
از چرایش که بگذریم حتی، چه باید کرد که این همه دانش به وقتش به کار آید؟
هفته بعد وقت مشاوره گرفته ام، به دنبال پاسخ :-)
